بررسی ساخت فعل در گویش تاتی اشتهاردی

موضوع این پژوهش بررسی ساخت فعل در گویش تاتیِ اشتهاردی است. برای جمع آوری داده ها از دو روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. در روش میدانی داده ها به صورت فایل صوتی ضبط شده و سپس واج نگاری و تحلیل شدند. بنابر داده های این پژوهش، نظام فعلی در اشتهاردی بر اساس دو ستاک حال و گذشته بنا شده است. از ستاک حال وجه امری، حال استمراری، حال مستمر، حال التزامی و وجه دعایی ساخته می شود. از ستاک گذشته نیز گذشته ی مطلق، گذشته ی استمراری، گذشته ی مستمر، حال کامل، گذشته ی کامل، گذشته ی کامل استمراری و گذشته ی التزامی حاصل می آید. در زمان حال، فعل با فاعل فعلِ گذرا یا فاعل فعل ناگذر در مطابقت است. در ساختارِ گذشته ی گذرا فعل اغلب بدون مطابقت با وابسته های فعلی و به صورت سوم شخص مفرد مذکر ظاهر می شود و اگر با وابسته ای در مطابقت باشد آن وابسته مفعول فعل گذشته ی گذرا است. فاعل در ساختارِ گذشته ی گذرا در قالب اسم یا ضمیر غیرپی بستی، پی بست های ضمیری و یا هر دو توأماً در جمله ظاهر می شود. پی بست های ضمیری آزادانه به هر یک از مقولات واژگانیِ اسم، صفت، قید، ضمیر، حرفِ ربط و یا فعل در جمله متصل می شوند. در اشتهاردی، نظام انطباقِ زمان بنیاد وجود دارد. انطباق را در این زبان بیشتر حالت نشانی و کمتر مطابقت رقم می زند. حالت های ساختاری به دو حالتِ مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می شوند. حالت مستقیم غالباً برای نشان گذاریِ: (1) فاعل فعل ناگذر (s)، (2) منادا(voc) ، (3) مفعول فعل گذرای حال که اسم جنس باشد (o-generic)، (4) مفعول فعل گذرای گذشته (o-past)، (5) فاعل فعل گذرای حال (a)، (6) مفعول غیرمستقیم غیرجاندار (inanim io) و (7) مفعول حرف اضافه ایِ غیرجاندار (inanim o-ad) استفاده می شود. حالت غیرمستقیم غالباً برای نشان گذاریِ: (1) وابسته در ساخت اضافی، (2) فاعل فعل گذرای گذشته (a-past)، (3) مفعول فعل گذرای حال (o)، (4) مفعول غیرمستقیمِ جاندار (anim io) و (5) مفعول حرف اضافه ایِ جاندار (anim o-ad) به کار می رود. طبق یافته های این پژوهش، اسم جنس بودگی و جانداری در حالت نشانی تأثیرگذارند. این می تواند تأییدی باشد بر نظریه های زبانی که به وجود تعامل بین دو حوزه ی صورت و نقش قائل اند.